Çölyak Hastalığı Nedir?

Vücudumuzun aldığı besinleri aktif bir şekilde vücuttaki organlara dağıtılması için ince bağırsakta yer alan villus çıkıntıları görev alır. Glutene karşı duyarlı kişilerde villus çıkıntıları tahrip olur ve bağırsak yeterli besin emilimini sağlayamaz olur. Bu durum Çölyak Hastalığı olarak bilinir.

Çölyak hastalarının glutenli yiyeceklerden ve içeceklerden uzak durması gereklidir. Bu yüzden glutene karşı duyarlı kişilerin gluten içeriği yüksek olan yiyecek ve içeceklerle ilgili detaylı bilgi sahibi olması gerekmektedir. Eğer Çölyak hastası kişiler glutenli besinleri fazlaca tüketirse, bağırsaklardaki villus çıkıntıları tahrip olur ve küçülür. Sonrasında ise bağırsak içerisindeki hacimleri azalır. Bağırsak içerisindeki hacimleri azalan villus sıkıntılarından dolayı gıdalar bağırsak tarafından emilmez hale gelir. Sonuç olarak Çölyak hastalığı olan kişiler gluten tükettiğinde, beslenme yetersizliği ile ortaya çıkan ek hastalıklar görülmeye başlanır.

Çölyak Hastalığının Ortaya Çıktığı Durumlar Nelerdir?

Çölyak hastalığı ince bağırsaktaki villusların gluten ile karşılaşması sonucunda gördüğü hasarlardan kaynaklı bir rahatsızlıktır ve genetik problemler sonucunda da görülür. Çölyak hastalığı aile bireylerinde genetik olarak mevcut kişilerde daha çok görülmektedir. Hastalığın görülme sıklığı çift yumurta ikizlerinde %30 iken tek yumurta ikizlerinde bu oran yüzde 70’lere kadar çıkmaktadır.

Çölyak hastalığının tek nedeni ailesel faktörler değildir. Yaşanan sinir ve stres Çölyak hastalığının ortaya çıkmasında da büyük bir etken olarak gösterilebilir. Her yaşta görülebilecek olan bir hastalık olmasına rağmen genellikle 1 yaşından 30 -40 yaşına kadar olan aralıklarda görülme sıklığı çok daha fazladır. İleri yaşlarda da görülme ihtimali mevcut olmasına rağmen, istatistiksel olarak 40 yaşından sonra Çölyak hastalığı ile karşılaşma ihtimali son derece düşüktür. Kan Bankasındaki kanlar üzerinde incelemeler yapıldığında yaklaşık olarak 300 kişiden birinde Çölyak hastalığı olduğu ortaya çıkmıştır. Fakat sadece bu verilere dayanarak kesin bir genelleme yapmak da doğru olmayacaktır.

Emilim Bozukluğundan Kaynaklı Çölyak Hastalığı

Çölyak hastalığı bağırsak sisteminin ince bağırsağın da gelişen emilim bozukluğundan kaynaklı olarak görülen bir rahatsızlık türüdür. Çocuklukta ortaya çıkan emilim bozukluğunun en yaygın olan hastalığı ileri yaşlarda fazla gluten tüketiminden kaynaklı olarak da ortaya çıkabilir.

Çölyak Hastalığında Zayıflama ve Ödem

Çölyak hastalığı yaşayan kişilerde yeterli vitamin ve mineral alamama durumuna bağlı olarak hızlı kilo kaybı ve vücutta ödem toplama gibi belirtiler mevcuttur. Çölyak hastalığının görülen en yaygın belirtilerinden birisi ani kilo kaybı, kansızlık ve kolay çürüme sıkıntılarıdır.

Çölyak Hastalığında Kansızlık

Çölyak hastalığında görülen yeterli vitamin ve mineral alamama durumundan kaynaklı kişilerde Demir minareli ve B12 vitamin eksikliği görülmesi muhtemeldir.

Çölyak Hastalığında Kemik Erimesi

Yaygın metabolik bir hastalık olan kemik erimesi yaş ilerledikçe bireylerde kemik kırılganlığı olarak görülür fakat bu hastalık çocuklarda Çölyak hastalığı meydana gelince de ortaya çıkabilir.

Çölyak Hastalığının Sebepleri

Genetik faktörler

Çölyak hastalığı halk arasında çoğunlukla genetik faktörlü kaynaklı olduğu düşünülürse de bazen bir ameliyat sırasında, doğum sırasında, hamile kalınması durumunda veya viral enfeksiyonda hatta duygusal bir stres sonrasında bile meydana çıkabilir Çölyak hastalığın genetik olma durumu çok seyrektir.

Doğum veya Ameliyatlar

Çölyak hastalığı yetişkinlerde travmalar, stres altına girmeler ameliyat veya doğum gibi durumlarda aniden ortaya çıkabilmektedir.

Çölyak Hastalığında Viral Enfeksiyon Etkisi

Çölyak hastalığı yapılan araştırmalara göre çevresel faktörlerin özellikle de viral enfeksiyonların tetiklediği durumlarda ortaya çıktığı belirlenmiştir

Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Çölyak hastalığı çocuklarda ve yetişkinlerde farklı şekillerde belirti göstermektedir hastalık aynı hastalık olsa bile ileri yaşlarda hastalığın belirtileri daha farklı şekillerde seyir göstermektedir.

Çocuklardaki Çölyak Hastalığının Belirtileri

Karın ağrısı şikâyeti, karında şişlik, akut ishal, huzursuzluk, iştah kaybı, kusma, ani kilo kayıpları, yemek yediği halde kilo alamama, gelişimde yavaşlık ve hatta gelişme geriliği gibi belirtilerle iğneli epilasyon fiyatları kendini göstermektedir.

Yetişkinlerde Görülen Belirtilerden Bazıları

• Akut ishal veya sinsi ishal olabilir fakat tek başına ishal Çölyak hastalığı olduğuna dair bir bulgu göstermez.
• Vücutta kendini gizli olarak gösterebilen Çölyak hastalığı bazı durumlarda aniden ortaya çıkabilir ve kilo kaybı gibi belirtilerle kendini gösterir.
• Şişkinlik ve karın ağrısı Çölyak hastalığının işareti olabilir.
• Kişilerde eklem ağrısı ve kemik erimesi veya kemiklerde yumuşama Çölyak hastalığın belirtilerinden birisi olabilir.
• Kişilerde görülen deri iltihabı vücudun bazı noktalarında kabartılar oluşturarak kaşınma isteği oluşturabilir bu da bir Çölyak hastalığının göstergesi olabilir.

Çölyak Hastalığının Tanısı ve Teşhisi İle İlgili Yöntemler

Çölyak hastalığı her yaştaki kişilerde ortaya çıkabildiğinden dolayı teşhisi de her yaştaki kişiler için yapılabilmektedir Çölyak hastalığı belirtilerini gösteren kişiler Çölyak hastalığı tanısı konulabilmesi için kişiye kan testi yapıldıktan sonra ince bağırsaktan biyopsisi yapılarak tedaviye başlanır. Çölyak hastalığı diğer hastalıklar gibi alerji testleri ile ya da rezonans gibi yöntemlerle teşhis edilebilecek bir hastalık türü değildir.

Çölyak Hastalığının Teşhisi

Kişi Çölyak hastası olduğundan şüphelenir ve doktoruna başvurarak hastalık için ayrıntılı muayene ister doktor da bu hastalıktan şüpheleniyorsa kişiden bazı kan ve idrar testleri ister ve kandaki Kalsiyum, Magnezyum, A vitamini, B12 vitamini, Folik asit ve Demir gibi maddelerin seviyelerine bakaraktan Çölyak hastalığının teşhisinin konması için gerekli bilgiler alınır gerekirse kişiden bilgisayarlı batın tomografisi gibi yöntemlere de başvurulabilir.

Çölyak Hastalığının Risk Faktörleri

• Çocuklarda ortaya çıkabilecek gelişim geriliği
• Kemik erimesi ile karşılaşılma ihtimali
• Felç veya nöbetler
• Hamilelerde düşük tehlikesi
• Bağırsak kanseri
• Doğumsal bozukluklar
• Kişide Kalsiyum ve K vitamini eksikliği
• Tüketilen besinlerde gerekli vitamin ve mineralleri yeterli alamama durumu

Çölyak Hastalığı İle İlişkili Diğer Hastalık Türleri

Çölyak hastalığı ile ilgisi bulunan birçok hastalık türü mevcuttur bunlar arasından dikkat çekenlerden başlıcaları Down sendromlu bireylerde de Çölyak hastalığının mutlaka görülmesidir.

Cilt hastalığı olan sedef hastalığının genelde Çölyak hastalığı ile birlikte olduğu tespit edilmiştir veya Çölyak hastalığı bulunan kişinin Sedef hastalığı olma ihtimali de yüksektir bu hastalıklardan birisi diğerinin ortaya çıkmasına neden olabilir.

Çölyak hastalığına yakalanan kişilerin Tiroid bezi hastalıklarını bulundurma ihtimali de yüksektir.

Çölyak hastalığı olan kişilerde ince bağırsak fonksiyonlarını özellikle etkilediğinden bu kişilerde bağ doku hastalıkları da görülebilir bağ dokusu hastalıkları Çölyak hastalığı sırasında da meydana çıkabilir.

Çölyak Hastalığının Tedavisi

Glutenden kaynaklı olan Çölyak hastalığının tedavisinin mümkün olmadığını söyleyebiliriz fakat erken teşhis ve tedbirler alınarak hastalığı ilerlemeden durdurulması mümkündür.

Çölyak Hastalarının Tüketmesi Gereken Besin Türleri

Beslenmeye direkt etkisi olan Çölyak hastalığının gluten içeren yiyecek ve içecekler tüketildiğinde kendini gösterdiği bilinmektedir bu besinlerden özellikle bazıları yulaf, buğday, soslar ve biradır. Çölyak hastalarının kesinlikle uzak durması gereken gıdalar arasında gluten içeren besinler yer almaktadır.

Gluten maddesi sadece buğday türlerinde bulunmamaktadır günlük hayatta fazlasıyla tüketilen ve içerisinde gluten olan gıdalardan bazıları şunlardır bulyonlar, kahverengi pirinç şurupları, unlar ve dolayısıyla bunlardan yapılan kek, ekmek, simit, kremalı sebzeler, tavuk kızartmaları, pastırmalar ve deniz ürünleri. Özellikle gluten hastalarının paket gıdaların içindekiler kısmını dikkatli okuması gerekmektedir çünkü kullandığımız ürünlerin birçoğunda gluten mevcuttur.