Kültür ve moda tarihinde yer edinmiş eşsiz isimleri beyazperdede ya da televizyonda izlemek neden eğlenceli? Yanıt kolay. Drama ve gerçeklikten ne kadar sapmış olabileceğini bilmediğimizden ötürü oluşan gizem! Neden ekranların karşısına geçiyoruz? Yanıt yeniden kolay. Güzel kıyafetleri görmeyi ve dedikoduyu da seviyoruz. Donatella Versace; Ryan Murphy’nin yüksek bütçeli The Assasination of Gianni Versace’sinden sonra, Murphy’nin gerçekleri saptırdığından yakınmıştı. (Yine de kendisini canlandıran Penelope Cruz’u övmek konusunda utangaç davranmamıştı ancak.) Misal bir haber sirkülasyonu Netflix’in bir başka dizayncı kıssası Halston sonrasında da yayılmıştı, Gucci ailesini de unutmamak lazım. Olayları gerçekçi bir halde öğrenmek istesek Wikipedia kayıtları; ya da onlardan oluşmuş YouTube belgesellerini izleyebiliriz. Kabul tüm bu isimler için müzeler stantlar bile düzenliyor, fakat gerçeklere dayanan kurmacanın dayanılmaz cazibesi seyir zevkini artırıyor. Ve bahis moda olunca güzel kıyafetler izlemeye karşı koyamıyoruz.
Tasarımcıların sansasyonel hayatları, içinde yaşadıkları periyodun bohem ve başına buyruk Paris’i (Paris ne vakit ilham vermiyor ki gerçi) ve destansı aşkları başta Yves Saint Laurent ve Coco Chanel olmak üzere, onların hayatlarının sürekli cazibeli, yüksek bütçeli üretimlere adapte edilmesine yol açtı.
Birbirlerine rakip iki streaming platformu, moda dünyasının en yaratıcı, en temelli devrinin perde gerisine götürecek 2023’te bizi. Biri özel hayatına dair pek de bir şeyler bilmediğimiz Cristóbal Balenciaga’nın yıldızlaştığı yılları anlatıyor. İspanya’dan Fransa’ya gerçek başlayan moda göçünü, tek değil, her tip bayan için tasarlayan ilhamını köklerinden, sanattan alan moda tasarımcısının yükselişini yansıtacak. Başkası çıkış noktasını güya Ryan Murphy’nin “Feud” ismini verdiği antoloji serisinden alıyor üzere. Haset, hasımlık ve rezalet! Paris’in orta yerinde birbirleriyle yarışan iki isim. Coco Chanel ve Christian Dior!
EZELİ REKABET CHANEL, DIOR’A KARŞI HAKKINDA NE BİLİYORUZ?
Apple TV+’ın The New Look dizisinde Oscar ödüllü Juliette Binoche Coco Chanel’i canlandırıyor, Ben Mendelsohn’u ise Monsieur Dior rolünde izliyoruz. (Bu ortada Chanel, büyük ihtimalle sinema ve TV dünyasında Kraliçe II. Elizabeth sonrasında en çok canlandırılan bayan figürlerden biri.) Üretim ismini, Christian Dior’un savaş sonrası tasarım larına atfedilen The New Look’tan alıyor. İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki Paris’e götürüyor bizi ve her iki tasarımcının ortasındaki ezeli rekabete odaklanıyor. Dior’un meteorik yükselişini, Chanel’in ikinci plana atılışını izlerken devrin yıldız Fransız dizayncılarını da yan rollerde izleyeceğiz. Balmain, Balenciaga, Givenchy, Pierre Cardin, Yves Saint Laurent öykünün birer kesimi.
NELERİ GÖRMEK İSTERİZ?
Diss atmak rapçilerin dünyasından moda tasarımcılarının ortasına transfer edilse, bu işin kraliçesi muhakkak Coco Chanel olurdu. Christian Dior’u bayanın ruhundan, vücudundan anlamayan bir erkek dizayncı olarak tanımlıyordu. Hatta biraz daha ileri giderek onun dizaynlarını giyenlerin gülünç durduklarını söylemişti. Bir anlık bir hırs mı yoksa sahiden bu türlü mi düşünüyor bilmiyoruz. Lakin bu kelam endüstri içinde en az “ekmek yoksa pasta yesinler” sözü kadar tekrara düşmüş bir telaffuz.
Coco Chanel’in laf attığı isim bir tek Dior değil, sivri lisanından nasibini alan Elsa Schiaparelli de. Küçümseyerek, “Kıyafet yapan İtalyan sanatçı” demişti onun için. Bu bana biraz birkaç sene evvel Kendall Jenner’ın “Diğer kızlar üzere günde 30 defileye çıkamam” skandalını anımsatıyor.
Chanel, Dior’un dizaynlarını 19. yüzyıldan kalmış bağnaz fikirlere ve eski koltuklara benzetirken; Christian Dior’un asıl yaptığı bayan vücudunu yücelten siluetlerle imza atmaktı. New Look, moda dünyasında açılan yeni bir devri de işaret ediyordu.
Dior güzelliği yüceltirken, zarafete kıymet verirken Chanel Amerikan modasının pragmatik büyüsüne kapılmıştı. Periyotta, okyanusun öte yakasından fanları daha çoktu. Hatta 1947 yılında Christian Dior, Birleşik Devletler’de bir koleksiyonunu sunduktan sonra neredeyse yuhalanmış. Defile sonrasında Time, “New Look’a karşı mısınız, destekliyor musunuz” halinde başlık atmış. Dizide bu anı Juliette Binoche’ın şuh ve sinsi kahkahaları eşliğinde izlemek istemez misiniz?
İkisinin rekabeti, daha doğrusu Chanel’in Dior’u bu kadar sevmemesi de garipsenebilir. Çünkü iki dizayncı birbirlerinin külliyen zıttı dizaynlar yapıyorlardı. Chanel, maskülen ayrıntılarla bayanları güçlendirdiğini düşünüyordu. Dior ise bunu feminen çizgilerle yapıyordu. Şahane bir feminist tartışma konusu. Dizide bunu da görmek isteriz.
Moda dünyasında birbirlerinden bu kadar nefret eden öteki kişilikler de yok değil elbette. Yves Saint Laurent ve Karl Lagerfeld, Tyra ve Naomi, (Naomi, Tyra’ya asla ben olamayacaksın demişti hatta) ve Armani ile Versace! Kuşkusuz bu öyküleri de izlemeyi isteriz!
USTALARIN USTASI: CRISTÓBAL HAKKINDA NE BİLİYORUZ?
Balenciaga, Disney+’ın birinci özgün İspanyol içeriği olacak. İspanya’nın en itibarlı ödülleri olan Goya’larda bol adaylığı bulunan bir isme teslim edildiğinden ortaya çıkacak işin kalitesinden ve Disney imzasından da görkemli masalsılığın eksik olmayacağına emin üzereyiz. Bir balıkçının oğlu olarak büyüyen Cristóbal Balenciaga’nın modaya el atmak istemesi elitist çevrelerce hor görülür. Dizi, dizaynlarıyla önümüzdeki 100 yılın gidişatına istikamet vererek bir başkaldırıya imza atan Cristóbal’ın mücadelesiyle başlıyor. Altı bölümden oluşan dizi Madrid, Bordeaux, Paris başta olmak üzere Güney Avrupa’nın 85 farklı noktasında çekilmiş. Prodüksiyondan hiçbir şey esirgenmemiş, güzel.
NELERİ GÖRMEK İSTERİZ?
Cristóbal Balenciaga başka ünlü tasarımcıların bilakis göz önünde olmayı pek sevmiyor. Bu yüzden onun kimi hususlar hakkındaki gerçek düşüncelerini bilmiyoruz. Ayrıyeten tek bir gerçek aşkının olduğunu biliyoruz, lakin fazlası? İşte dizinin en ilgi cazibeli yanlarından biri hayatına dalabilecek olmamız.
Kesinlikle Balenciaga’nın yıldızlaştığı anı izlemek isteriz ama! Belçika hükümdarı Baudouin ile evlenecek Fabiola de Mora y Aragón’un 1960’taki düğünü ve o gelinliği tasarlaması merkezde yer alıyor. Bu çıkış noktasının nereye bağlanacağını düşünmek biraz farklı. Çünkü Balenciaga’nın aklımızda yer eden birinci anısı bu değil. Lakin Balenciaga’nın en verimli yıllarının 50’li ve 60’lı yıllar olduğunu biliyoruz.
Cristóbal Balenciaga hakkında bilinen değiştirilemez tek şey onun ustaların ustası olması. Bunu yalnızca moda tarihçileri, moda fanları ya da ölümüne Balenciaga âşıkları söylemiyor. Christian Dior’un şahsen kendisi onu usta ilan etmişti. Coco Chanel ise “Couture dizayncısı olmanın hakkını veren tek isim” demişti. İngiliz fotoğrafçı Cecil Beaton onu modanın Picasso’su olarak tanımlıyordu. Women’s Wear Daily, ölümünün akabinde “Kral Öldü” başlığını atmış.
Olağan dışı teknik bilgisiyle Cristóbal Balenciaga’nın ihtilal yarattığı su götürmez bir gerçek. Yani meslektaşlarının ona methiyeler düzmesi kaçınılmaz. Yeteneği de terzi olan annesinden geliyor. Bugün Gen Z, influencer’lar ve sokak tarzı fanları tarafından yere göğe sığdırılamayan Balenciaga bir vakitler ‘ayrıcalıklı’ ve nüfuzlu eski Avrupa aristokratlarının uğrak couture konutuydu. Museo Balenciaga bu eşsiz tasarım meskenini “Görkemli bir servete sahip müşterilerin uğrak yeri olan varlıklı bir atölye” olarak tanımlıyor. Kendini bu lüks dizaynlara adayanlara da Balenciagas deniyor. Mona Von Bismarck, Barbara Hutton, Grace Kelly Balenciagas’ın üyesi. Diana Vreeland “Balenciaga giyiyorsanız, odadaki tek bayan sizsiniz” diyor. Tüm bu isimleri, onların tasarımcıyla olan bağlarını, tahminen kokteyl saatindeki dedikoduları bir yana, üstte tasvir edilen bu küstah ve şık dünyanın ne kadar dizide olacağını merak ediyorum. Vładzio Zawrorowski d’Attainville’le olan bağını, ölümünden sonra hissettiklerini, o öldükten sonra ona adadığı tamamı siyah kıyafetlerden oluşan koleksiyonu yaratırken hissettiklerini de…
Tasarımcı-ünlü alakalarının en merak edilenlerinden, iki sıkı dostun arkadaşlığını görebilecek miyiz mesela? Grace Kelly, Balenciaga’nın en şık kokteyl elbiseleriyle çıkıyordu davetlilerin karşısına. Bir usta çırak öyküsü; Balenciaga ve Hubert de Givenchy’nin atölyedeki ilgilerini taşıyacaklar mı ekrana? Bunların hepsi merak konusu. 1968’de Cristóbal Balenciaga için modellik yapan Danielle Slavik bu yıl Demna’nın Sonbahar/Kış 2022-23 koleksiyon sunumunda da podyumdaydı mesela. Gerçek hisleri neydi sanki? İleri sarılmış bir sahneyle bunun da karşılığını alsak keşke…
Yazı: Aykun Taşdöner
Fotoğraflar: GETTY IMAGES TÜRKİYE
ELLE Türkiye Ekim 2022 sayısından alınmıştır.
Kaynak: Elle
